با بررسي آيات قرآن و روايات پيامبر صلي الله عليه و آله و امامان عليهم السلام به دست ميآيد كه انگيزه بعثت و اهداف آن در دو پايه خلاصه ميشود:
1- نفي معبودهاي باطل و عوامل سقوط.
2- پيمودن راه‌هاي تكامل در ابعاد گوناگون كه اساس آن اعتقاد به يكتايي و بيهمتايي خداست.
ولي در پرتو تجزيه و تحليل آيات و روايات، ميتوان به ده انگيزه و هدف از اهداف و انگيزههاي بعثت اشاره كرد كه عبارتند از:
1- اتمام حجّت، چنان كه در آيه 165 سوره نساء ميخوانيم: «رُسُلاً مُبَشِّرينَ وَ مُنْذِرينَ لِئَلاّ يَكُونَ لِلنّاسِ عَلَي اللّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ؛ پيامبراني كه بشارت دهنده و بيم دهنده بودند، تا بعد از اين پيامبران، حجّتي براي مردم بر خدا باقي نماند) و بر همه اتمام حجّت شود.»)
2 ـ رفع اختلاف، چنان كه در آيه 213 سوره بقره ميخوانيم: «كانَ النّاسُ اُمَّةً واحِدَةً فَبَعَثَ اللّهُ النَّبِيينَ مُبَشِّرِينَ وَ مُنْذِرينَ وَ اَنْزَلَ مَعَهُمُ الْكِتابَ بِالْحَقِّ لِيَحْكُمَ بَيْنَ النّاسِ فيَما اخْتَلَفُوا فِيهِ؛ مردم در آغاز يك دسته بودند و تضادي در ميانشان وجود نداشت، به تدريج جوامع و طبقات پديد آمد، و اختلافات و تضادهايي در ميان آنها رخ داد در اين حال خداوند پيامبران را برانگيخت، تا مردم را بشارت و بيم دهند، و كتاب آسماني كه به سوي خود دعوت ميكرد، با آنها نازل نمود، تا در ميان مردم در آنچه اختلاف داشتند، داوري كند.»
3- قيام به عدالت، چنان كه در آيه 25 حديد ميخوانيم: «لَقَدْ اَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَيِّناتِ وَ اَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْكِتابَ وَالْمِيزانَ لِيَقُومَ النّاسُ بِالْقِسْطِ؛ ما رسولان خود را با دلايل روشن فرستاديم، و با آنها كتاب (آسماني) و ميزان (شناسايي حق از باطل و قوانين عادلانه) نازل كرديم، تا مردم قيام به عدالت كنند.»
4- آزادي و آزادگي، و رهايي از امور بيهوده و خرافات، چنانكه در آيه 157 سوره اعراف ميخوانيم: «اَلَّذِين يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ ... وَ يَضَعُ عَنْهُمْ اِصْرَهُمْ وَ الاَغْلالَ الَّتي كانَتْ عَلَيْهِمْ؛ كساني كه از فرستاده خدا پيامبر صلي الله عليه و آله پيروي ميكنند ... پيامبري كه بارهاي سنگين و زنجيرهايي را كه بر آنها بود از دوش و گردنشان، برميدارد. منظور از زنجير در اينجا عبارت است از: زنجير جهل و ناداني، بتپرستي و خرافات، انواع تبعيضات و بيعدالتيها، قوانين نادرست، و اسارت و استبداد در چنگال طاغوتها است
5 ـ هدايت، امر به معروف و نهي از منكر و رهايي از ظلمتها و كشيدن انسانها به سوي نور، چنانكه در آيه 1 و 5 ابراهيم، و 16 مائده و 175 اعراف آمده، از جمله در آيه يك سوره ابراهيم ميخوانيم: «الـر * كِتابٌ اَنْزَلْناهُ اِلَيْكَ لِتُخْرجَ النّاسَ مِنَ الظُّلُماتِ اِلَي النُّورِ؛ اين كتابي است كه بر تو اي پيامبر نازل كرديم، تا مردم را از تاريكيهاي (شرك و ظلم و جهل) به سوي روشنايي (ايمان، عدل و آگاهي) به فرمان پروردگارشان درآوري.»
6 ـ آموزش كتاب و حكمت، چنان كه در آيه 2 سوره جمعه ميخوانيم: «هُوَ الَّذي بَعَثَ فِي الاُمِيّينَ رَسُولاً مِنْهُمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ وَ يُزَكّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَالْحِكْمَةَ؛ خداوند كسي است كه در ميان جمعيّت درس نخوانده، رسولي از خودشان برانگيخت كه آياتش را بر آنها ميخواند، و آنها را تزكيه ميكند، و به آنان كتاب (قرآن) و حكمت ميآموزد.»
7 ـ تهذيب و پاكسازي، چنان كه در آيه 2 جمعه (آيه قبل) همين مطلب ذكر شده است.
8 ـ آزادي انسانها از زير يوغ طاغوتها و استكبار، چنانكه در آيه36 نحل ميخوانيم: «وَ لَقَدْ بَعَثْنا فِي كُلِّ اُمَّةٍ رَسُولاً اَنِ اعْبُدُواللّهَ وَاجْتَنِبُوا الطّاغُوتَ؛ ما در هر امّتي رسولي برانگيختيم كه خداي يكتا را بپرستيد و از طاغوت اجتناب كنيد.»
9ـ تقويت و ارتقاء تفكّر و انديشه صحيح و والا، چنان كه امام كاظم عليه السلام فرمود: «مابَعَثَ اللّهُ اَنْبِيائَهُ وَ رُسُلَهُ اِلي عِبادِهِ اِلاّ لِيَعْقِلُوا عَنِ اللّهِ ... وَاَكْمَلُهُمْ عَقْلاً اَرْفَعُهُمْ دَرَجَةً فِي الدُّنْيا وَالآخِرَةِ؛ خداوند پيامبران و رسولان را به سوي بندگانش مبعوث نكرد، مگر اين كه از جانب خدا تعقل كنند و بينديشند و از اين سو، بر معلومات و ارتقاء فكري خود بيفزايند.»
10- تكميل و ارتقاء ارزشهاي اخلاقي، چنان كه رسول اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: «اِنَّما بُعِثْتُ لاُتَمِّمَ مَكارِمَ الاَخْلاقِ؛ همانا به پيامبري برانگيخته شدهام تا ارزشهاي اخلاقي را به كمال برسانم.»
و در سخن ديگر فرمود: «اِنَّما بُعِثْتُ لاُتَمِّمَ حُسْنَ الاَخْلاقِ؛ همانا مبعوث شدهام تا نيكي اخلاق را به درجه عالي و كمال برسانم.»
اميد كه در پرتو بعثت از تمام فرهنگهاي بيگانه، رهايي يابيم و جسم و جان خود را با تعاليم انبيا ـ خصوصا پيامبر بزرگ اسلام ـ شست و شو دهيم.
منبع:
پايگاه سراج ، محمّد محمّدي اشتهاردي
سلام
عيد بزرگ مبعث را محضر امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف تبريك عرض مينمايم
و همچنين بر همه مسلمانان جهان اين عيد بزرگ مبارك باد
اللهم صل علي محمد و آل محمد وعجل فرجهم
